وزوز گوش مرز مشترک بین تخصصهای مغز و اعصاب و گوش و حلق و بینی است. شخصا بخاطر اینکه بصورت تخصصی بر روی بیماران سردرد کار می کنم بیشتر با وزوزگوشهایی سر و کار دارم که یا ناشی از بالا بودن فشار مغز هستند و یا بخشی از اورای ساقه مغز در میگرن. این مقاله را عمدتا با استفاده از دیتابیس آپتودیت که از مراجع مهم پزشکان می باشد برای استفاده همکاران پزشک و نیز بیماران تهیه کرده ام. فرهاد عمادی متخصص مغز و اعصاب.

---

وزوز گوش: علل، تشخیص و راهکارهای درمانی

وزوز گوش، که به عنوان شنیدن صدایی در نزدیکی سر بدون وجود منبع خارجی تعریف می‌شود، یک پدیده شایع است که می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. این صدا ممکن است به صورت وزوز، زنگ زدن، خش‌خش یا غرش در یک یا هر دو گوش، داخل سر یا اطراف آن شنیده شود. وزوز گوش می‌تواند پیوسته یا متناوب باشد؛ اگرچه هر دو نوع می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر بیمار داشته باشند، نوع متناوب معمولاً با مشکل پزشکی جدی زمینه‌ای مرتبط نیست. وزوز گوش همچنین می‌تواند ضربان‌دار (Pulsatile) یا غیرضربان‌دار (Non-pulsatile) باشد؛ وزوز گوش ضربان‌دار نگرانی بیشتری را برای پاتولوژی زمینه‌ای قابل توجه ایجاد می‌کند، اگرچه وزوز گوش غیرضربان‌دار نیز ممکن است با بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط باشد. اپیدمیولوژی و تأثیر بالینی بر اساس انجمن وزوز گوش آمریکا، تخمین زده می‌شود که ۵۰ میلیون نفر در ایالات متحده از وزوز گوش مزمن رنج می‌برند که به معنای ادامه یافتن آن برای بیش از شش ماه است. این آمار تقریباً ۲۰ درصد از بزرگسالان را شامل می‌شود. برای ۱۲ میلیون نفر از این افراد، وزوز گوش به اندازه‌ای شدید است که در فعالیت‌های روزانه آن‌ها اختلال ایجاد کرده و کیفیت زندگی‌شان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، به طوری که به درجات مختلفی ناتوان شده‌اند. وزوز گوش می‌تواند در کودکان نیز رخ دهد، اگرچه کمتر از بزرگسالان شایع است. شیوع آن با افزایش سن بالا می‌رود و در افراد سیگاری شایع‌تر است. تأثیر وزوز گوش از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به وزوز گوش افزایش شدت آن را با گذشت زمان گزارش می‌کنند. وزوز گوش مزمن به ندرت به طور کامل برطرف می‌شود، اما اغلب با گذشت زمان کمتر آزاردهنده می‌شود. ناتوانی ناشی از وزوز گوش در بیماران مبتلا به بی‌خوابی نیز مشاهده شده است.

---

وزوز گوش چه صداهایی دارد؟

همانطور که اشاره شد، وزوز گوش می‌تواند به شکل‌های مختلفی شنیده شود. شایع‌ترین توصیف، "زنگ زدن در گوش" است. اما صداهای دیگر شامل وزوز، غرش، کلیک، خش‌خش، همهمه، سوت، ضربان، یا حتی موسیقی و آواز نیز هستند. این صداها می‌توانند از نظر زیر و بمی (از غرش کم تا سوت بلند) و بلندی متفاوت باشند. در موارد خاص، وزوز گوش می‌تواند به صورت "تصاویر موسیقایی" (Musical Imagery Tinnitus) ظاهر شود که در آن فرد ملودی‌های قابل تشخیص را می‌شنود؛ این نوع اغلب در افراد مسن با کم شنوایی و علاقه شدید به موسیقی دیده می‌شود.

اهمیت توصیف صدا برای تشخیص

توصیف دقیق نوع صدا و ویژگی‌های آن می‌تواند به پزشکان در شناسایی علت زمینه‌ای احتمالی کمک کند. به عنوان مثال:

• صدای کلیک می‌تواند نشان‌دهنده انقباضات عضلانی در اطراف گوش باشد.
• صداهای ضربان‌دار، غرش‌مانند یا همهمه اغلب ناشی از مشکلات عروق خونی مانند فشار خون بالا هستند و ممکن است هنگام ورزش یا تغییر وضعیت بدن (مانند دراز کشیدن یا ایستادن) بیشتر متوجه آن‌ها شوید.
• زنگ زدن با صدای کم ممکن است به انسداد مجرای گوش، بیماری منییر یا سفت شدن استخوان‌های گوش داخلی اشاره داشته باشد.
• زنگ زدن با صدای بلند شایع‌ترین نوع وزوز گوش است که با قرار گرفتن در معرض صدای بلند، کم شنوایی یا مصرف برخی داروها مرتبط است. در برخی موارد، تومورهای عصب شنوایی (نوروم آکوستیک) می‌توانند باعث زنگ زدن مداوم و بلند در یک گوش شوند.
• صداهای یک‌طرفه ممکن است نشان‌دهنده منشأ ساختاری باشند.
• اگر صدا با حرکت سر، گردن یا چشم‌ها یا لمس قسمت‌های خاصی از بدن تغییر کند، به آن وزوز گوش سوماتوسنسوری (Somatosensory Tinnitus) می‌گویند.

این اطلاعات به این معنی است که تجربه ذهنی بیمار دارای ارزش تشخیصی عینی است. این امر نقش بیمار را در فرآیند تشخیص ارتقا می‌دهد و بیماران را تشویق می‌کند تا به ویژگی‌های وزوز گوش خود توجه دقیق داشته باشند و آنها را به وضوح با پزشک خود در میان بگذارند، که به طور بالقوه منجر به تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تر می‌شود.

---

شیوع وزوز گوش چقدر است؟

  وزوز گوش یک وضعیت بسیار شایع است که بخش قابل توجهی از جمعیت بزرگسال جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برآوردها نشان می‌دهد که تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد نوعی از وزوز گوش را تجربه می‌کنند. برخی بررسی‌های گسترده‌تر حاکی از آن است که تا ۷۵ درصد از بزرگسالان ممکن است حداقل یک بار در طول زندگی خود وزوز گوش حاد یا مزمن را تجربه کرده باشند. در ایالات متحده، به عنوان مثال، تخمین زده می‌شود که ۹.۶ درصد از بزرگسالان، یا بیش از ۲۱ میلیون نفر، در ۱۲ ماه گذشته وزوز گوش را تجربه کرده‌اند. در حالی که بیشتر افراد وزوز گوش را به خوبی تحمل می‌کنند، برای ۱ تا ۲ درصد از جمعیت به یک مشکل جدی تبدیل می‌شود  و برای حدود ۲ میلیون آمریکایی، این وضعیت ناتوان‌کننده توصیف شده است.

شیوع وزوز گوش به طور کلی با افزایش سن افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، در حدود ۱۰ درصد از بزرگسالان جوان مشاهده می‌شود، در بزرگسالان میانسال به ۱۴ درصد می‌رسد و در بزرگسالان مسن‌تر به ۲۴ درصد افزایش می‌یابد. این افزایش خطی با سن، به دلیل شیوع بیشتر کم‌شنوایی مرتبط با سن (پیرگوشی) در جمعیت مسن‌تر است. گروه‌های جمعیتی خاصی نرخ‌های بالاتری از وزوز گوش را نشان می‌دهند. مردان گاهی اوقات شیوع کمی بالاتری نسبت به زنان دارند. میزان قابل توجهی از وزوز گوش در پرسنل نظامی مشاهده می‌شود که عمدتاً به دلیل قرار گرفتن مزمن در معرض سر و صدای بلند ناشی از شلیک گلوله، انفجارها و ماشین‌آلات سنگین است. سایر مشاغل و فعالیت‌هایی که شامل قرار گرفتن مداوم در معرض سر و صدای بلند هستند، مانند کارگران صنعتی، ساخت و ساز، کشاورزی و گوش دادن به موسیقی با صدای بلند، نیز افراد را در معرض خطر بالاتری قرار می‌دهند. این ارتباط قوی بین قرار گرفتن در معرض سر و صدا و وزوز گوش، نشان می‌دهد که محافظت از شنوایی یک اولویت بهداشت عمومی قابل توجه است. با وجود شیوع بالا، آمارها نشان می‌دهد که تنها ۴۹ درصد از افرادی که وزوز گوش را تجربه می‌کنند، با پزشک خود در مورد آن صحبت کرده‌اند. این شکاف قابل توجه، نشان‌دهنده عدم آگاهی عمومی در مورد زمان مراجعه به پزشک برای وزوز گوش و احتمالاً عدم وجود پروتکل‌های تشخیصی و مدیریتی استاندارد در میان ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی عمومی است. این وضعیت، نیاز به افزایش آگاهی عمومی و بهبود آموزش پزشکی در مورد وزوز گوش را برجسته می‌کند. در حالی که وزوز گوش اغلب به عنوان یک وضعیت بزرگسالان در نظر گرفته می‌شود، کودکان نیز می‌توانند آن را تجربه کنند، اگرچه ممکن است در این گروه سنی کمتر شناخته شده یا گزارش شود. جدول ۱: شیوع وزوز گوش در جمعیت بزرگسال این جدول نشان می‌دهد که در حالی که وزوز گوش شایع است، اشکال شدید و ناتوان‌کننده آن بخش کوچک‌تری از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، که بر نیاز به مدیریت مؤثر برای افراد بیشتر آسیب‌دیده تأکید می‌کند.

---

دلایل وزوز گوش (Tinnitus Causes)

وزوز گوش را می‌توان به دو دسته عینی (Objective) و ذهنی (Subjective) طبقه‌بندی کرد. در وزوز گوش عینی، صدا توسط یک مشاهده‌گر قابل شنیدن است، معمولاً با قرار دادن گوشی پزشکی در موقعیت‌های مختلف روی استخوان گیجگاهی و اطراف آن. این صدا که معمولاً یک‌طرفه است، اغلب در ساختارهای عروقی تولید می‌شود، اما ممکن است توسط ساختارهای اسکلتی-عضلانی نیز ایجاد شود. وزوز گوش ذهنی می‌تواند یک‌طرفه یا دوطرفه باشد و در هر نقطه‌ای از مسیر شنوایی ایجاد شود. منشأ آن به شبکه‌های عصبی در قشر شنوایی نسبت داده می‌شود که به تغییر در ورودی شنوایی واکنش نشان می‌دهند. اعتقاد بر این است که سیستم عصبی مرکزی منبع یا "مولد" تمام وزوز گوش‌هایی است که منشأ بدنی ندارند، حتی در بیمارانی که افت شنوایی مرتبط با آسیب حلزونی دارند. نظریه‌های پاتوژنز کنونی عبارتند از:

• از دست دادن ورودی حلزونی به سیستم شنوایی مرکزی: این نظریه توسط مطالعات PET و MRI پشتیبانی می‌شود که نشان می‌دهند از دست دادن ورودی حلزونی به نورون‌های مسیرهای شنوایی مرکزی (مانند آنچه در آسیب سلول‌های مویی حلزون به دلیل سمیت دارویی، ضربه صوتی یا ضایعه عصب حلزونی رخ می‌دهد) می‌تواند منجر به فعالیت غیرطبیعی عصبی در قشر شنوایی شود. این فعالیت با درک وزوز گوش مرتبط است.
• از دست دادن ارتباطات عصبی مهارکننده: این نظریه وزوز گوش را به درک درد فانتوم تشبیه می‌کند که تصور می‌شود ناشی از از دست دادن سرکوب فعالیت عصبی است. برای درک بهتر درد فانتوم این مقاله را ببینید:
• 
• ناهنجاری در سطوح سروتونین در قشر شنوایی که باعث شلیک عصبی غیرعادی می‌شود: بسیاری از بیماران مبتلا به وزوز گوش، علائم اضطراب و/یا افسردگی را نشان می‌دهند و سطوح بالای سروتونین در سرم برخی بیماران یافت شده است.

این سه نظریه شامل اختلال در الگوهای شلیک عصبی طبیعی در طول کل مسیر شنوایی، از اندام انتهایی تا قشر شنوایی هستند. آن‌ها ممکن است وزوز گوش را در بیمارانی که افت شنوایی نشان نمی‌دهند، و همچنین در بیمارانی که از افت شنوایی موقت بهبود می‌یابند (مانند افت شنوایی ناشی از سروصدا) اما وزوز گوش مداوم ایجاد می‌کنند، توضیح دهند. دلایل شایع وزوز گوش عبارتند از:

• • مشکلات سیستم شنوایی (Auditory System Problems):
    • • آسیب به سلول‌های مویی ریز در گوش داخلی.
      • افزایش سن (Presbycusis): افت شنوایی طبیعی با افزایش سن اغلب با وزوز گوش (که اغلب به صورت زنگ زدن با صدای بلند، جیرجیرک یا صدای زنگ در گوش توصیف می‌شود) همراه است.
      • قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نویز شدید.
    • 
      • داروهای سمی برای گوش (Ototoxic Medications): وزوز گوش معمولاً ناشی از داروهای سمی برای گوش است. سمیت دارویی معمولاً هر دو طرف را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائم دوطرفه ایجاد می‌کند.

    داروهایی که ممکن است باعث وزوز گوش شوند

    گروه دارویی / نام دارو	توضیحات و نکات
    آنتی‌بیوتیک‌ها	برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، به خصوص آمینوگلیکوزیدها (مانند جنتامایسین، توبرامایسین، نئومایسین)، می‌توانند باعث آسیب به حلزون گوش و در نتیجه وزوز گوش شوند. ماکرولیدها (مانند اریترومایسین) و تتراسایکلین‌ها نیز در موارد کمتری گزارش شده‌اند.
    داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)	دوزهای بالای آسپرین و سایر NSAIDها (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن) می‌توانند باعث وزوز گوش موقت شوند که معمولاً با کاهش دوز یا قطع مصرف دارو از بین می‌رود.
    دیورتیک‌های لوپ	داروهایی مانند فوروزماید و بومتانید که برای درمان فشار خون بالا یا نارسایی قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند به صورت موقت یا دائم بر شنوایی تأثیر گذاشته و وزوز گوش ایجاد کنند، به خصوص در دوزهای بالا و تزریق وریدی سریع.
    داروهای شیمی‌درمانی	برخی داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی سرطان، به ویژه داروهای حاوی پلاتین (مانند سیس‌پلاتین، کربوپلاتین) می‌توانند باعث آسیب جدی به گوش و وزوز گوش شوند که اغلب دائمی است.
    داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب	برخی از داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (مانند آمی‌تریپتیلین) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضداضطراب (مانند آلپرازولام) در برخی افراد می‌توانند عارضه وزوز گوش را ایجاد کنند.
    داروهای ضد مالاریا	کینین و کلروکین، داروهایی که برای درمان مالاریا و برخی بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند، می‌توانند وزوز گوش و کاهش شنوایی ایجاد کنند.
    داروهای قلبی و عروقی	برخی داروهای مورد استفاده برای بیماری‌های قلبی، مانند مسدودکننده‌های بتا (مانند پروپرانولول) و مسدودکننده‌های کانال کلسیم (مانند آملودیپین) به ندرت با وزوز گوش همراه بوده‌اند.
    داروهای شل‌کننده عضلات	برخی داروهای شل‌کننده عضلات مانند متوکاربامول ممکن است در موارد نادر باعث وزوز گوش شوند.
    داروهای بی‌حسی موضعی	لیدوکائین و سایر بی‌حس‌کننده‌های موضعی، به ویژه در دوزهای بالا، می‌توانند در برخی افراد وزوز گوش ایجاد کنند.
    برخی داروهای گیاهی و مکمل‌ها	برخی مکمل‌ها و داروهای گیاهی، هرچند طبیعی هستند، اما می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. به عنوان مثال، جینکو بیلوبا که گاهی برای وزوز گوش تجویز می‌شود، در برخی افراد می‌تواند آن را تشدید کند.

    ---

    • • • • اتواسکلروز (Otosclerosis): وضعیتی که در آن استخوان رکابی و کپسول اَتیک به طور غیرطبیعی ترمیم می‌شوند و می‌تواند با آسیب به ساختارهای حلزونی منجر به وزوز گوش شود.
          • تومورهای سیستم شنوایی.
          • شوانوم وستیبولار (Vestibular Schwannoma): تومورهایی که عصب حلزونی را فشرده یا کشیده می‌کنند می‌توانند باعث وزوز گوش شوند.
          • ناهنجاری‌های کیاری (Chiari Malformations): وزوز گوش یکی از علائم شنوایی مرتبط با ناهنجاری کیاری علامت‌دار است که زمانی رخ می‌دهد که لوزه‌های مخچه‌ای پایین، باعث کشیدگی عصب شنوایی شوند. پیشنهاد می کنم نوشتار زیر را در مورد ناهنجاری کیاری مطالعه کنید:
         
      • 
     

• • سایر علل افت شنوایی: شامل حوادث ایسکمیک عروقی، عفونت، فشرده‌سازی عصب، استعداد ژنتیکی، افت شنوایی مادرزادی، یا آسیب غدد درون‌ریز یا متابولیک به سیستم شنوایی.
• اختلالات عروقی (Vascular Disorders):
  • وزوز گوش ضربان‌دار اغلب، اما نه منحصراً، منشأ عروقی دارد.
  • فیستول‌های شریانی وریدی (AVFs) و مالفورماسیون‌های شریانی وریدی (AVMs): به‌ویژه فیستول‌های شریانی وریدی دورال.
  • بروئی‌های شریانی (Arterial Bruits): صداهای مرتبط با جریان خون آشفته در رگ‌های خونی نزدیک استخوان گیجگاهی.
  • پاراگانگلیوما (Paraganglioma): تومورهای نورواندوکرین بسیار عروقی که معمولاً خوش‌خیم هستند و می‌توانند وزوز گوش ضربان‌دار بلند ایجاد کنند.
  • هامینگ وریدی (Venous Hums): وزوز گوش در بیماران دارای هامینگ وریدی اغلب به صورت صدای هوم پایین و نرم توصیف می‌شود که ممکن است با فشار روی ورید ژوگولار، تغییر وضعیت سر یا فعالیت کاهش یابد یا متوقف شود.
• اختلالات عصبی (Neurologic Disorders):
  • اسپاسم عضلات گوش میانی (Tensor Tympani و Stapedius): می‌تواند منجر به وزوز گوش ضربان‌دار با منشأ عضلانی شود.
  • میوکلونوس عضلات کامی (Palatal Myoclonus): می‌تواند منجر به صداهای کلیک‌مانند یا ضربان‌های نامنظم و سریع شود و اغلب نشان‌دهنده یک ناهنجاری عصبی زمینه‌ای است.
  • بیماری‌های عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis).

 

• اختلال عملکرد شیپور استاش (Eustachian Tube Dysfunction):
  • شیپور استاش باز (Patulous Eustachian Tube): می‌تواند باعث وزوز گوش یک‌طرفه یا دوطرفه با صداهایی شبیه غرش اقیانوس شود که ممکن است با تنفس هماهنگ باشد. این وضعیت اغلب پس از کاهش وزن قابل توجه یا پس از پرتو درمانی خارجی به نازوفارنکس رخ می‌دهد.
• سایر اختلالات سوماتیک (Other Somatic Disorders):
  • اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ Dysfunction).
  • آسیب‌های گردنی (Whiplash injuries).
  • اختلالات ستون فقرات گردنی (Cervical-spinal disorders).
  • ضایعات داخل جمجمه‌ای مانند کندروسارکوما، شریان کاروتید نابجا، و تومورهای ساک اندولنفاتیک.
• شرایط همراه (Coexisting Conditions):
  • اضطراب و افسردگی.
  • بی‌خوابی (Insomnia).

---

تشخیص وزوز گوش (Tinnitus Diagnosis)

تشخیص وزوز گوش شامل مراحل متعددی برای شناسایی علت زمینه‌ای است. مصاحبه با بیمار (History) و معاینه فیزیکی اولین گام‌ها برای تعیین اتیولوژی وزوز گوش هستند.

• تاریخچه پزشکی (History):
  • بررسی شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، آترواسکلروز، بیماری عصبی و جراحی‌های قبلی.
  • پرسش در مورد افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی.
  • توصیف وزوز گوش: دوره‌ای یا ثابت، ضربان‌دار یا غیرضربان‌دار، ریتم، زیر و بمی، کیفیت صدا، و همچنین عوامل تشدیدکننده یا تسکین‌دهنده.
    • وزوز گوش ضربان‌دار مشخص یا به صورت صدای خروشنده، جاری یا هامینگ معمولاً منشأ عروقی دارد.
    • تغییرات در شدت یا زیر و بمی با حرکت سر یا وضعیت بدن (مانند دراز کشیدن در مقابل نشستن یا ایستادن) نیز به شدت نشان‌دهنده وزوز گوش عروقی است.
    • وزوز گوش کلیک‌کننده تقریباً همیشه توضیحی فیزیولوژیکی دارد و می‌تواند نشان‌دهنده میوکلونوس عضلات کامی یا ساختارهای گوش میانی باشد.
  • سابقه افت شنوایی، بیماری گوش قبلی، قرار گرفتن در معرض نویز، آسیب سر، و علائم سندرم مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ).
  • علائم ترشح گوش یا درد گوش.
  • علائم سرگیجه یا عدم تعادل.
  • تمام داروها و مکمل‌ها.
  • علائم سرگیجه یا فلج صورت ناشی از شرایط عصبی.
• معاینه فیزیکی (Physical Examination):
  • یک معاینه کامل سر و گردن، از جمله معاینه اعصاب جمجمه‌ای و ارزیابی پرده گوش باید در همه بیماران انجام شود.
  • در بیماران با وزوز گوش مشکوک به منشأ عروقی، باید سمع گوش (auscultation) بر روی گردن، ناحیه اطراف گوش، گیجگاه، حدقه چشم و ماستوئید در وضعیت‌های مختلف انجام شود. تأثیر وضعیت‌دهی و فشرده‌سازی عروقی گردن در سمت درگیر باید مورد توجه قرار گیرد. وزوز گوش با منشأ وریدی اغلب می‌تواند با فشار دقیق بر ورید ژوگولار سرکوب شود.
• آزمایش‌های تخصصی و ارجاع به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT referral):
  • ارجاع فوری: بیماران با علائم نگران‌کننده برای سکته مغزی (مانند ناهنجاری‌های عصبی کانونی) باید فوراً به عصب‌شناس ارجاع داده شوند. بیماران با وزوز گوش ضربان‌دار مداوم، وزوز گوش یک‌طرفه، افت شنوایی ناگهانی، سرگیجه یا درد گوش/صورت باید فوراً به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) ارجاع داده شوند.
  • وزوز گوش مشکوک به منشأ عروقی (Suspected Vascular Tinnitus): نیاز به ارزیابی توسط متخصص گوش، حلق و بینی یا عصب‌شناس دارد.
    • آزمایش‌های تصویربرداری:
      • آنژیوگرافی (Angiography): استاندارد طلایی برای تشخیص ضایعات عروقی داخل جمجمه‌ای.
      • آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MR Angiography) یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT Angiography).
      • سی‌تی اسکن با وضوح بالا (High-resolution CT scanning) برای ارزیابی پاراگانگلیوما.
      • ام‌آر‌آی (MRI): می‌تواند ناهنجاری کیاری، واسکولیت، تومورهای سیستم عصبی مرکزی و مولتیپل اسکلروزیس را تشخیص دهد.
  • وزوز گوش مشکوک به منشأ سیستم شنوایی (Suspected Auditory System Tinnitus): آزمایشات شنوایی‌سنجی (Audiometric tests) ضروری هستند. هر بیمار با وزوز گوش یک‌طرفه یا دوطرفه ثابت که برای شش ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد، باید برای ارزیابی شنوایی‌سنجی رسمی ارجاع داده شود.
    • آزمایش‌های اولیه شنوایی‌سنجی: شامل ادیوگرام خالص، تمپانومتری، آزمایش رفلکس شنوایی، تعیین توانایی‌های تمایز گفتار و آزمایش انتشار اتوآکوستیک.
    • عدم تقارن در عملکرد شنوایی، آزمایش رفلکس یا انتشار اتوآکوستیک در بیماران بدون ناهنجاری گوش شناخته‌شده باید با آزمایش پاسخ ساقه مغزی شنوایی (ABR) و مطالعات تصویربرداری (مانند MRI) پیگیری شود تا ناهنجاری‌های گوش داخلی، ضایعات سیستم عصبی مرکزی و بیماری عصبی رد شوند.

---

درمان وزوز گوش (Tinnitus Treatment)

مدیریت وزوز گوش شامل درمان هرگونه اختلال یا ناهنجاری زمینه‌ای و همچنین پرداختن به خود وزوز گوش است. هدف از درمان، کاهش تأثیر وزوز گوش و ناتوانی‌های مرتبط با آن است، نه دستیابی به درمان مطلق. پرداختن به نگرانی‌های بیمار: اگر پس از ارزیابی مناسب، علت وزوز گوش نگران‌کننده تشخیص داده نشود، بیماران از اطمینان‌بخشی و آموزش بهره‌مند می‌شوند. علل قابل درمان:

• ناهنجاری‌های عروقی (Vascular Abnormalities):
  • در موارد نادر که وزوز گوش ضربان‌دار بسیار بلند است و با راهکارهای غیرتهاجمی درمان نمی‌شود، بستن عروق (surgical or angiographic ligation) ممکن است توصیه شود.
  • در بیماران با هامینگ وریدی یا واریانت‌های خوش‌خیم شریانی که باعث وزوز گوش ضربان‌دار می‌شوند، معمولاً اطمینان‌بخشی کافی است.
• مسمومیت دارویی (Drug Toxicity):
  • وزوز گوش ناشی از اثرات سمی بر سلول‌های مویی حلزون ممکن است با قطع داروهای سمی برگشت‌پذیر باشد.
• افت شنوایی (Hearing Loss):
  • سمعک (Hearing Aids): در بیماران با وزوز گوش آزاردهنده مرتبط با افت شنوایی، استفاده از سمعک مناسب می‌تواند به پوشاندن وزوز گوش کمک کند.
  • ایمپلنت‌های حلزونی (Cochlear Implants): در بزرگسالان و کودکان با افت شنوایی شدید که از سمعک بهره نمی‌برند، یک درمان پذیرفته‌شده است. این تحریک الکتریکی مسیر شنوایی با کاهش یا از بین رفتن وزوز گوش در ۳۴ تا ۹۳ درصد بیماران همراه است.
  • جراحی: بیماران با افت شنوایی هدایتی ناشی از بیماری گوش خارجی یا میانی ممکن است از جراحی برای اصلاح نقص هدایتی بهره‌مند شوند که ممکن است شدت وزوز گوش را بهبود بخشد.
• شیپور استاش باز (Patulous Eustachian Tube):
  • درمان این وضعیت می‌تواند به بهبود یا رفع وزوز گوش کمک کند. این درمان می‌تواند شامل استفاده از مواد تحریک‌کننده مخاطی در نازوفارنکس یا تکنیک‌های جراحی برای بستن دهانه شیپور استاش باشد.
• شرایط هم‌زمان (Coexisting Conditions):
  • افسردگی (Depression): بیماران مبتلا به افسردگی نیاز به درمان مناسب دارند. درمان افسردگی می‌تواند توانایی فرد را برای مقابله با وزوز گوش بهبود بخشد.
  • بی‌خوابی (Insomnia): بیماران مبتلا به وزوز گوش که بی‌خوابی دارند، باید برای اختلال خواب خود تحت درمان قرار گیرند.

درمان‌های رفتاری (Behavioral Therapies): برای بیمارانی که علت قابل درمانی در آن‌ها یافت نمی‌شود یا کسانی که پس از درمان‌های موجود همچنان علائم آزاردهنده دارند، مداخلات رفتاری ممکن است مفید باشد.

• درمان بازآموزی وزوز گوش (Tinnitus Retraining Therapy - TRT):
  • TRT شامل بازآموزی بخش ناخودآگاه سیستم شنوایی برای پذیرش صداهای مرتبط با وزوز گوش به عنوان صداهای طبیعی است.
  • این روش توسط متخصصان در مراکز تخصصی وزوز گوش انجام می‌شود و شامل مشاوره و استفاده از دستگاه‌های پوشیدنی تولیدکننده نویز در سطح پایین است.
  • مطالعات نشان می‌دهند که تا ۸۰ درصد از بیماران با TRT بهبودی در وزوز گوش خود را تجربه می‌کنند.
• درمان شناختی-رفتاری (Cognitive-Behavioral Therapy - CBT):
  • CBT یک مداخله با هدف آموزش به بیماران برای تغییر پاسخ روانشناختی آن‌ها به وزوز گوش است، از طریق شناسایی و تقویت استراتژی‌های مقابله‌ای، مهارت‌های پرت کردن حواس و تکنیک‌های آرامش‌بخش.
  • نسخه‌های اینترنتی CBT و کتاب‌های خودیاری ممکن است برای بیمارانی که به برنامه CBT رسمی دسترسی ندارند، مفید باشد.
• بیوفیدبک و کاهش استرس (Biofeedback and Stress Reduction):
  • بیوفیدبک یک تکنیک آرامش‌بخش است که به فرد می‌آموزد تا برخی از عملکردهای بدنی خودکار مانند ضربان قلب و میزان تنفس را کنترل کند.
  • هدف این است که به افراد کمک کند تا با تغییر واکنش خود به وزوز گوش، پریشانی مرتبط با آن را مدیریت کنند.

نقش محدود داروها (Limited Role for Medications): داروها بخش اصلی درمان وزوز گوش نیستند. دستورالعمل‌های بنیاد آکادمی آمریکایی گوش، حلق و بینی – جراحی سر و گردن (AAO-HNSF) بیان می‌کند که پزشکان نباید به طور معمول ضد افسردگی‌ها، ضد تشنج‌ها، ضد اضطراب‌ها یا داروهای داخل گوش (intratympanic medications) را برای درمان وزوز گوش مداوم و آزاردهنده توصیه کنند. همچنین، آن‌ها نباید جینکو بیلوبا، ملاتونین، روی یا سایر مکمل‌های غذایی را برای این منظور توصیه کنند. لیدوکائین نیز نباید در درمان وزوز گوش استفاده شود.

• بنزودیازپین‌ها (مانند آلپرازولام) در مطالعات کوچک در بهبود کیفیت زندگی برخی بیماران وزوز گوش مؤثر بوده‌اند.

پوشاندن صدا (Masking/Sound Therapy): پوشاندن صدا به معنای استفاده از یک صدا برای مسدود کردن درک صدای دیگر است. دستگاه‌های پوشاننده صدا شبیه سمعک هستند و برای تولید صداهای سطح پایین طراحی شده‌اند که درک وزوز گوش را کاهش می‌دهند.

• پوشاندن صدا همچنین می‌تواند پدیده مهار باقیمانده (residual inhibition) را ایجاد کند، که در آن کاهش یا حذف درک وزوز گوش برای مدت کوتاهی پس از برداشتن دستگاه پوشاننده ادامه می‌یابد.
• استفاده از موسیقی پس‌زمینه، دستگاه‌های تولید صدا، رادیو با صدای کم، فن‌ها و بلندگوهای بالشی نیز برای بیمارانی که وزوز گوش آن‌ها به ویژه در محیط‌های ساکت آزاردهنده است، مفید بوده است.

تحریک الکتریکی (Electrical Stimulation):

• تحریک الکتریکی پوست (Transcutaneous electrical stimulation) تنها گزینه الکتریکی موجود است که با خطر از دست دادن شنوایی همراه نیست.
• طب سوزنی (Acupuncture)، به تنهایی یا همراه با تحریک الکتریکی، مؤثرتر از پلاسیبو یافت نشده است.
• تحریک مغناطیسی تکراری فراجمجمه‌ای (Repetitive transcranial magnetic stimulation - rTMS): این روش در بیمارانی با شرایط پزشکی مختلف بررسی شده و اثربخشی متوسطی را نشان داده است. اگرچه مطالعاتی نشان داده‌اند که rTMS می‌تواند در بهبود شاخص عملکردی وزوز گوش مؤثر باشد، اما دستورالعمل‌های AAO-HNSF بیان می‌کند که پزشکان نباید rTMS را برای درمان روتین بیماران با وزوز گوش مداوم و آزاردهنده توصیه کنند.

---

تغییرات سبک زندگی در وزوز گوش

---

تصورات غلط درباره وزوز گوش

پرداختن به تصورات غلط رایج از همان ابتدا به از بین بردن ترس و اطلاعات نادرست کمک می‌کند و بیمار را برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر آماده می‌سازد:

• تصور غلط: وزوز گوش صرفاً یک نشانه طبیعی از پیری است.
  • واقعیت: در حالی که کاهش شنوایی مرتبط با سن یکی از دلایل وزوز گوش است، این وضعیت می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد و شدت آن بسیار متفاوت است.
• تصور غلط: وزوز گوش همیشه نشانه یک مشکل جدی مانند تومور مغزی است.
  • واقعیت: وزوز گوش به ندرت نشانه‌ای از یک اختلال جدی است، اگرچه برخی شرایط مانند نوروم آکوستیک (تومور عصب شنوایی) می‌توانند باعث آن شوند.
• تصور غلط: هیچ کاری برای وزوز گوش نمی‌توان انجام داد.
  • واقعیت: در حالی که هیچ "درمان قطعی" شناخته شده‌ای برای وزوز گوش وجود ندارد، بسیاری از استراتژی‌های مدیریتی مؤثر می‌توانند تأثیر آن را به طور قابل توجهی کاهش دهند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
• تصور غلط: وزوز گوش فقط "در سر" شماست (به معنای تحقیرآمیز).
  • واقعیت: این یک پدیده عصبی واقعی است که اغلب با تغییرات در سیستم شنوایی و مغز مرتبط است. با رد صریح این تصورات غلط، محیطی از اعتماد ایجاد می‌شود و مدیریت فعال سلامت تشویق می‌گردد.

    ---

چه زمانی برای وزوز گوش به پزشک مراجعه کنیم؟

در حالی که بیشتر موارد وزوز گوش خوش‌خیم هستند، ویژگی‌های خاصی به عنوان "پرچم‌های قرمز" برجسته شده‌اند که نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. این ویژگی‌ها به احتمال بیشتری به یک وضعیت جدی زمینه‌ای (مانند تومور، مشکل عروقی) اشاره دارند که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.

• اگر وزوز گوش آزاردهنده است یا زندگی روزمره فرد را مختل می‌کند، باید به پزشک مراجعه شود.
• اگر وزوز گوش پس از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (مانند سرماخوردگی) ایجاد شده و ظرف یک هفته بهبود نمی‌یابد، باید به پزشک مراجعه شود.
• اگر وزوز گوش همراه با کاهش شنوایی یا سرگیجه است.
• وزوز گوش یک‌طرفه (در یک گوش) یا وزوز گوش ضربان‌دار (ریتمیک، همگام با ضربان قلب) نیاز به توجه فوری پزشکی و تصویربرداری دارد.¹
• اگر وزوز گوش باعث اضطراب یا افسردگی شده است.
• اگر وزوز گوش شش ماه یا بیشتر ادامه داشته است.

این راهنمایی برای ایمنی عمومی حیاتی است و افراد را کمک می‌کند تا بین وزوز گوش رایج و قابل مدیریت و موارد بالقوه جدی که نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارند، تمایز قائل شوند.

تشخیص وزوز گوش: در مطب پزشک چه اتفاقی می‌افتد؟

فرآیند تشخیص وزوز گوش یک بررسی جامع است که شامل سابقه پزشکی، سبک زندگی، وضعیت روانی و ویژگی‌های خاص صدا می‌شود. این رویکرد جامع، که نیاز به اطلاعات دقیق بیمار دارد ، بیمار را با تبدیل او به یک شرکت‌کننده فعال در تشخیص خود، به جای یک دریافت‌کننده منفعل، توانمند می‌سازد.

معاینه و تاریخچه پزشکی

پزشک عمومی ابتدا مجرای گوش را برای وجود جرم گوش یا مایع ناشی از عفونت بررسی می‌کند. سپس در مورد سابقه پزشکی بیمار، شرایط زمینه‌ای و داروهای مصرفی سوال خواهد شد. گرفتن یک تاریخچه کامل، حیاتی‌ترین مرحله است که شامل مزمن بودن، محل (یک‌طرفه/دوطرفه)، تغییرات شنوایی مرتبط و تأثیر بر زندگی روزمره می‌شود. تاریخچه دقیق باید شامل شرایط منجر به شروع وزوز گوش (مانند قرار گرفتن در معرض سروصدا، عفونت گوش، موقعیت‌های استرس‌زا)، مدت زمان علائم و علائم گوش‌شناسی همراه باشد. بررسی فعال پریشانی روانی و بیماری‌های همراه (اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، هایپرآکوزیس، اختلال مفصل گیجگاهی-فکی، سردرد، درد گردن) نیز بسیار مهم است. همچنین، پزشک ممکن است در مورد تعدیل سوماتوسنسوری (اگر حرکت بر وزوز گوش تأثیر می‌گذارد) سوال کند. این بخش بیماران را تشویق می‌کند تا با یادداشت‌برداری از علائم، سابقه پزشکی و هر عاملی که وزوز گوش آنها را بدتر یا تسکین می‌دهد، برای ویزیت پزشک خود آماده شوند.

---

نتیجه‌گیری

وزوز گوش یک پدیده پیچیده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت یک بیماری مستقل نیست، بلکه نشانه‌ای است که می‌تواند ناشی از طیف وسیعی از عوامل، از کاهش شنوایی مرتبط با سن و قرار گرفتن در معرض صدای بلند گرفته تا مشکلات پزشکی زمینه‌ای و عوامل سبک زندگی، باشد. درک این تمایز و شناخت اینکه وزوز گوش یک تجربه واقعی و اغلب آزاردهنده است، اولین گام مهم در مدیریت آن است. با وجود اینکه هیچ "درمان قطعی" جهانی برای وزوز گوش وجود ندارد، پیشرفت‌های چشمگیری در روش‌های تشخیص و مدیریت آن حاصل شده است. رویکرد جامع که شامل بررسی دقیق علت زمینه‌ای، استفاده از صوت‌درمانی، رفتاردرمانی (به ویژه CBT)، و تغییرات مثبت در سبک زندگی است، می‌تواند به طور قابل توجهی علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشد. علاوه بر این، تحقیقات در حال انجام در زمینه نورومدولاسیون و پزشکی شخصی‌سازی شده، افق‌های جدیدی را برای درمان‌های آینده وزوز گوش گشوده است که امیدبخش هستند. در نهایت، مهم است که افراد در صورت تجربه وزوز گوش، به ویژه اگر علائم هشداردهنده‌ای مانند وزوز یک‌طرفه یا ضربان‌دار را دارند، به دنبال مشاوره پزشکی باشند. با آگاهی، خودمدیریتی فعال و همکاری با متخصصان سلامت، می‌توان با وزوز گوش زندگی کرد و کیفیت زندگی را حفظ کرد.