کم کاری تیروئید
شیوع کم کاری تیروئید چقدر است؟
هورمون تیروئید کم و زیاد بشه مثل این می مونه که شعله اجاق گاز رو از اندازه ای که لازمه کمتر یا بیشتر کنی، غذات یا پخته نمیشه یا می سوزه. کم شدنش، کم کاری تیروئید خیلی شایعتره که تو این جلسه شرحش میدم واقعا هم خیلی شایعه ببن ۵ تا ۱۰ درصد توی ایران.
نقش تیرويید چی است؟
حالا این هورمون تیروئید اصلا چه کاری رو انجام میده؟ هورمون تیروئید میاد سوخت و ساز سلولهای بدن ما رو رونق میده.، کم بشه انرژی کم میشه، سرعت کم میشه به اصطلاح متابولیسم پایین میاد. پس یکی از نشونه هاش، افزایش وزن و کندی حرکاته. اما یه لحظه صبر کنید تا ۳ تا نکته مهم پزشکی رو بهتون بگم، بعد ادامه بدیم!
نکته شماره یک! خیلی از بیماریها هستند چهره های مختلفی دارند، الزاما همه جنبه های این بیماریها توی همه افراد بروز نمیکنه. مثلا این شکلی نیست که یه فرد چون لاغره پس دیگه امکان نداره تیروئیدش کم کار باشه.
نکته شماره ۲. این علائم که میگیم تو کم کاری تیروئید دیده میشن، مختص کم کاری تیروئید نیستند. توی دنیای پزشکی ممکنه بیماریهای مختلف بعضی چهره هاشون با هم یکی باشه. مثلا یه آبریزش و گرفتگی ساده بینی رو در نظر بگیرید دلیلش میتونه سرماخوردگی باشه. میتونه آلرژی باشه. میتونه میگرن باشه. میتونه سردرد کلاستر باشه. یا خستگی که از نشونه های کم کاری تیروئیده، ممکنه دلایل دیگه ای هم داشته باشه مثل کیفیت پایین خواب.
نکته شماره سه که از نظر من خیلی مهمه این عادت کردن لعنتی مغزه! وقتی تغییرات به تدریج اتفاق میفته مغز عادت می کنه، دیگه متوجه اهمیت قضیه نمیشه. مثلا درمورد خستگی و کم کاری تیروئید شما ممکنه اصلا متوجه هم نباشی که خسته ای! در واقع پرفورمنس شما نسبت به خودت افت واضح داشته اما اصلا این رو نمیبینی مثل لباس یا ساعتی که مدام داره تنت رو لمس می کنه اما حسش نمی کنی. این عادت کردن های مغز اصلا کارائیش اینه. فکر کن اگه قرار نبود غمها و غصه ها یه روزی عادی می شدند چی می شد. از جنبه دیگه ای هم بهش می گیم تاب آوری، بشر می تونه هم با سرمای سیبری و قطب شمال کنار بیاد و زندگی کنه، هم با گرمای خط استوا. خلاصه که ممکنه ایرادهایی در من و شما باشه که چون باهاشون همسفر شدیم، چون لباس تنمون شدند دیگه حسشون نمی کنیم.
دلیل کم کاری تیروئید چیست؟
قبل از اینکه بریم و با هم علائم کم کاری تیروئید رو توی سیستم عصبیمون بررسی کنیم، یه مرور کنیم رو دلایلش، اینکه اصلا چرا بوجود میاد و نشانه های کلیش چیه. قدیما کمبود ید یکی از شایعترین دلایلش بوده، گواتر می داده، اسمش رو حتما شنیدید، تیرویید بزرگ میشده. نمی خواد الان دست بزاری رو تیروئیدت! دیگه چون نمکها رو یددار می کنن شیوعش کم شده. الان توی بالغین خصوصا آسیب خود ایمنی یکی از مهمترین دلایلشه. یعنی چی؟ یعنی سربازان سیستم دفاعی بدنمون به اشباه شروع می کنند به جنگ علیه غده تیروئید. گل به خودی می زنن. این قصه مثل بقیه بیماریهای خودایمنی توی خانمها شایعتره. یه سری عوامل دیگه هم وجود دارند که میتونن تیروئید رو کم کار کنند، مثلا عارضه بعضی داروهای اعصاب مثل والپروات سدیم و لیتیوم یا بعضی داروهای قلبی مثل آمیودارون و یه سری داروهای دیگه. درمان پرکاری تیروئید هم میتونه باعث کم کاریش بشه و فرد از اون ور بوم بیفته. یک سری مشکلات ژنتیکی هم می تونن باعث کم کاری تیروئید بشن که خصوصا تو نوزادان اهمیت پیدا می کنه.
علائم کم کاری تیروئید چیست؟
بسته به سنی که بروز می کنه فرق داره. مثلا تو نوزادی ممکنه علامتش این باشه که زردی بچه طول بکشه تا خوب بشه، یا اینکه تو شیر خوردن مشکل داشته باشه. کلا بخاطر رشد مغز تو دوران شیرخوارگی، تشخیصش خیلی مهمه و واسه همین همه بچه ها رو غربالگری می کنند، تو این سنین درمان نشه باعث میشه ای کیو کم شه کلا کم کاری تیروئید تو بچه ها روی هوش و قد و مسائل مهم اینچنینی تاثیر میزاره و اهمیت زیادی داره. اما تو بزرگسالها میتونه باعث افزایش وزن، کندی، خستگی، یبوست، خشکی پوست، ریزش موها بشه. یه سری نشانه ها هم تو سیستم عصبی ایجاد می کنه که در ادامه میریم سراغشون
حالا تک تک به سیستمهای مختلف بدن سر می زنیم ببینیم تیروئید کم کار بشه چه مشکلاتی پیدا می کنند:
سیستم عصبی
توی سیستم عصبی بسته به شدت کمکاری می تونه علائم مختلفی ایجاد کنه. کم کاری تیوئید میتونه باعث بشه تمرکز فرد افت پیدا کنه. کم کاری تیروئید میتونه باعث بی قراری و اضطراب بشه یا برعکس فرد رو بی خیال که، میتونه خلق فرد رو افسرده کنه، حافظه رو کم کنه و حتی به حدی مشکل ایجاد کنه که با آلزایمر اشتباه گرفته بشه. کم کاری تیروئید روی عصبهای محیطی هم اثر میزاره و میتونه باعث بیماری اونها بشه و به اصطلاح ما نوروپاتی ایجاد کنه. تو این حالت فرد ممکنه علائمی مث خواب رفتگی با سوزن سوزن شدن رو تو دست و پاهاش احساس کنه. دیدی ما متخصصهای مغز و اعصاب همیشه یه چکش تو دستمونه می زنیم به زانوهاتون، یکی از اطلاعاتی که این معاینه به ما میده الگوی رفت و برگشت رفلکسه. کم کاری تیروئید می تونه این الگو رو تغییر بده. یکی دیگه از نوروپاتی های خاصی که کم کاری تیروئید می تونه ایجاد کنه سندرم تونل کارپال است. که تو این حالت فرد تو دستهاش احساس خواب رفتگی می کنه بهش چسبندگی عصب هم می گیم.
راستی میگرنیها بیشتر از دیگران دچار کم کاری تیروئید میشن. اهمیتش چیه؟ وقتی مشکل تیروئید میگرنیها رو حل کنی بهتر به درمان میگرن جواب میدن. ضمنا کم کاری تیرویید می تونه در اثر مصرف بعضی داروهای میگرن هم بوجود بیاد یا بدتر بشه. بریم ببینیم کم کاری تیروئید تو بقیه سیستمهای بدن چه مشکلاتی میتونه بوجود بیاره؟
سیستم قلبی عروقی
کم کاری تیروئید میتونه باعث بالا رفتن فشارخون بشه. میتونه ضربان قلب رو کند کنه. میتونه قدرت پمپاژ قلب رو کم کنه و د نتیجه باعث بشه شما تو فعالیتهای فیزیکی و ورزشی کم بیارید. البته این کم کاری تیروئید با مکانیسمهای دیگه ای هم میتونه باعث کاهش توان ورزشی شما بشه. راستی کم کاری تیروئید میتونه کلسترول رو هم بالا ییره که یه عامل خطر برای گرفتگی عروق محسوب میشه.
سیستم تنفسی
کم کاری تیروئید تو سیستم تنفسی باعث میشه ظرفیت تهویه ششهای شما کم بشه که خودش کمک می کنه به کم شدن توان ورزشی شما. میتونه حتی باعث بالا رفتن فشار خون ریوی بشه. . کم کاری تیروئید میتونه وقفه های تنفسی حین خواب ایجاد کنه که دلیلش تورم زبانه. وقفه های تنفسی حین خواب بسیار شایع هستند و از مهمترین دلایل خستگی روزانه هستند.البته دلایل دیگه ای هم مثل چاقی دادند. کم کاری تیروئید حتی میتونه باعث التهاب مخاطات بینی بشه.
سیستم گوارشی
تو سیسنم گوارشی شما این کم کاری تیروئید یبوست میده، میتونه باعث بشه قوه چشایی شما کم بشه. همینطور میتونه یه حالتی رو ایجاد کنه که ما بهش میگیم Pernicious anemia که یه نوع کم خونی خاصه. کم کاری تیروئید میتونه باعث کبد چرب بشه
همینطور یه نوع بیماری سوء جذب داریم به اسم سلیاک که توی اونهایی که کم کاری تیروئید دارند ۴ برابر شایع تره. راستی سلیاک هم یه بیماری خود ایمنیه که گلوتن موجود تو غلات تحریکش می کنه و عدائمی داره مثد شکم درد، نفخ و حالت تهوع.
خون
گاهی این کم کاری تیروئید باعث میشه خون شما زود بند نیاد، گاهی میتونه باعث کم خونی بشه، یه نکته هم بگم اگه کسی هم کم کاری تیروئید داشته باشه و هم فقر آهن، باید هر دو رو با هم درمان کنه، ممکنه اگه تیروئید رو درمان نکنه کم خونیش کامل درمان نشه. البته آهن و قرص لووتیروکسین که برای کم کاری تیروئید تجویز میشه با هم تداخل دارند و باید تو دو وعده مختلف مصرف بشن.
خوب بریم ببینیم این کم کاری تیروئید توی سیسنم تناسلی و تولید مثل چه مشکلاتی رو بوجود میاره:
سیستم تناسلی و تولید مثل
کم کاری تیروئید میتونه باعث کم شدن میل جنسی بشه. البته این کم شدن میل جنسی دلایل متعدد دیگه ای هم داره، از اضطراب گرفته تا مشکلات هورمونی. کم کاری تیروئید میتونه اختلالات جنسی مثل مشکلات نغوذ آلت رو هم ایجاد کنه. توی خانمها کم کاری تیروئید بی نظمی قاعدگی میده هم میتونه خونریزیشون رو کم کنه هم زیاد. میتونه باعث نازایی بشه، احتمال سقط رو بیشتر می کنه و میتونه باعث بالا رفتن پرولاکتین یا همون هورمون شیردهی بشه. البته بالا رفتن پرولاکتین دلایل متعدد دیگه ای هم داره.
پوست
اما پوست و مو که سلامتش واسه بعضیها از سلامت قلب یا مغزشون هم مهمتره! کم کاری تیروئید باعث میشه گردش خون پوست کم بشه. اینه که ممکنه پوست سرد باشه و رنگ پریده تر بنظر بیاد. تعریق معمولا کم میشه و ممکنه یه مقددر هم بدنمون ورم کنه.
کم کاری تیروئید میتونه باعث ریزش مو بشه. یه ویدئو کاملا متفاوت هم در مورد ریزش مو خواهیم داشت که بزودی توی مدمی منتشرش می کنیم. کم کاری تیروئید میتونه باعث خشکی پوست و شکنندگی ناخن هم بشه. در مواردی هممیتونه باعث تغییر رنگ پوست بشه.
سیستم اسکلتی
تو سیستمعضلانی کم کاری تیروئید می تونه باعث ضعف، درد ماهیچه ای و کرامپ یا گرفتگی عضلانی بشه. ما در مورد بقیه دلایل دردهای عضلانی هم ویدئو آموزشی رو تهیه کردیم و از طریق مدمی مناشرش می کنیم
راستی کم کاری تیروئید میتونه کلسترول رو هم بالا ییره.
یه نکته دیگه هم بگم و بحث رو ببندم. اگه کم کارتیروئید دارید اینو بدونید که ممکنه متابولیسم خیلی داروها تو بدنتون تغییر کنه. ضمنا خودداروی تیروئید یا همون لووتیروکسین با خیلی داروهای دیگه تداخل داره. پس این نکته رو حتما تو مراجعاتتون به پزشک باهاش مطرح کنید.
نکته پایانی: کم کاری تیروئید هم خیلی شایعه(حدود ۱۰ درصد جمعیت) و هم چهره های فراوانی داره. چون معمولا بتدریج ایجاد میشه، ما به مشکلاتی که این کم کاری واسمون ایجاد میکنه عادت می کنیم. از خستگی گرفته تا یبوست، کم بودن توان ورزشی، مشکلات جنسی و بسیاری از مشکلات دیگر می توانند در اثر کم کاری تیروئید بوجود بیایند. خوب خیلی وقتها ممکنه اصلا حواسمون به متهم ردیف اول مشکلاتمون نباشه و بی حاصل در حال مصرف کردن این مکمل و آن ویتامین باشیم، بله این متهم خیلی وقتها از جلو چشم ما فرار می کند!
